مغز همان مخ نیست! - مجله سایه

مغز همان مخ نیست!

خیلی ها فکر می نمایند که دستگاه عصبی یعنی مغز؛ و مغز هم در نظر خیلی ها یعنی نیمکره های مخ. اما واقعیت این است که دستگاه عصبی مشتمل بر دو قسمت مرکزی و محیطی است که قسمت مرکزی آن در درون محفظه ای استخوانی به نام استخوان جمجمه و ستون فقرات قرار گرفته و شامل مغز و نخاع است. از نظر ساختمانی هم در سیستم اعصاب مرکزی دو قسمت به نام های ماده سفید و ماده خاکستری قابل تشخیص می باشد.

مغز

مغز در داخل استخوان جمجمه و نخاع در داخل ستون فقرات جای گرفته است. سه پرده که در مجموع مننژ نامیده می شوند، مغز و نخاع را از اطراف محافظت می نمایند. پرده داخلی چسبیده به مغز و نخاع بوده و کار تغذیه بافت عصبی را انجام می دهد. پرده میانی عنکبوتیه نام دارد که به پرده خارجی چسبیده و از پرده داخلی کم و بیش فاصله دارد. پرده خارجی از بافت پیوندی محکم تشکیل شده و به استخوان های محافظ چسبیده است. در فاصله بین عنکبوتیه و پرده داخلی مایع شفافی قرار گرفته است که از ترشحات رگ های خونی است. این مایع را مایع مغزی نخاعی می گویند و کار آن محافظت از بافت عصبی است.

مخ

همه تصور می نمایند مغز و مخ یکی است اما مغز به مجموع بافت های عصبی داخل جمجمه و عروق و اعصاب پیرامون آن و پوشش های مختلف آن می گویند در حالی که مخ فقط به دو نیمکره عصبی و محتویات سلولی آن گفته می گردد.

مخ عظیم ترین قسمت مغز است و دارای دو نیمکره است که از طریق رشته های عصبی محکم و سفید رنگی به هم متصل اند و ارتباط دو نیمکره هم از طریق همین رشته های عصبی صورت می گیرد. قسمت سطحی مخ، خاکستری رنگ است و قشر مخ نامیده می گردد. قشر مخ در انسان به علت وسعت زیاد خود و جای گرفتن در فضای محدود حالت چین خورده دارد. در زیر قشر مخ ماده سفید رنگی وجود دارد که از اجتماع رشته های عصبی میلین دار تشکیل شده است و این رشته همان دنباله های نورون هایی هستند که در قشر خاکستری با سایر قسمت های دستگاه عصبی قرار دارند.

علاوه بر قشر مخ چند هسته خاکستری در بخش سفید آن وجود دارد که مهم ترین آنها غده تالاموس و غده هیپوتالاموس است. هر قسمت از قشر خاکستری کار ویژه ای انجام می دهد. مراکز مربوط به دریافت و تفسیر اطلاعات رسیده از اندام های حسی مختلف مانند چشم و گوش و پوست در این قسمت است. قسمتی از قشر خاکستری مرکز حرکات ارادی است. مخ مرکز احساسات، فکر کردن و حافظه است. نیمکره چپ مخ حرکات طرف راست و نیمکره چپ بدن حرکات طرف راست بدن را کنترل می نمایند. هر نیمکره کارهای ویژه ای را هم انجام می دهد. نیمکره چپ در زبان آموزی، یادگیری، تفکر ریاضی و منطق تخصص دارد. نیمکره راست انجام دادن کارهای ظریف هنری، موسیقی را کنترل می نماید. تالاموس ها مرکز تقویت پیغام های حسی مانند چشم، درد و ترس هستند و پیغام های حسی را قبل از اینکه به قشر مخ برسند تقویت می نمایند. هیپوتالاموس مرکز تنظیم اعمال مختلفی از جمله گرسنگی، تشنگی، خواب و بیداری و دمای بدن است.

مخچه

مخچه قسمتی از مغز است که در پشت و زیر مخ قرار گرفته است. مخچه دارای دو نیمکره است اما چین خوردگی های سطحی آن کم عمق تر و منظم تر است. قسمت سطحی مخچه را ماده خاکستری پوشانده است. مخچه از طریق دسته تارهای عصبی به بقیه قسمت های دستگاه عصبی مربوط است. مخچه در کار کنترل فعالیت های ماهیچه ای به مخ یاری می نماید. مخچه پیغام های حرکتی را قبل از اینکه به اندام ها بروند تقویت می نماید. در نتیجه حرکات نرم تری از بدن سر می زند. حفظ تعادل بدن هم به عهده مخچه است. برای این کار چشم ها و گوش داخلی شرایط بدن را به مخچه خبر می دهند و مخچه، ماهیچه ها را طوری کنترل می نماید که تعادل برقرار بماند. در مجموع کارهایی که مخچه انجام می دهد همگی غیرارادی هستند.

بصل النخاع

بصل النخاع پایین ترین مرکز عصبی واقع در استخوان جمجمه است. انتهای بصل النخاع به نخاع مربوط است. بیشتر بصل النخاع از ماده سفید و رشته اعصابی تشکیل شده است که میان نخاع و مغز قرار گرفته است. بصل النخاع فعالیت اندام های داخلی بدن مانند قلب، شش ها و اندام های گوارشی را اداره می نماید. به همین علت یکی از مهم ترین اجزای مغز است و آسیب وارده به آن مرگ را در پی دارد.

منبع: www.salamat.com

/ک

منبع: راسخون