غرقی: معطل نگه داشتن کشور در برابر تعهدات اروپا مصداق سیاست خارجی منفعل بود ، قدرت نظامی، ایران را در خاورمیانه قدرتمند نموده نه قدرت سیاسی - مجله سایه

با ما سفر کنید و با تور ترکیبیی اروپا از قاره سبز دیدن کنید و با دریافت خدمات ویزای شینگن از گردش به دور اروپا لذت ببرید.

به گزارش گروه سیاسی خبرنگاران، در آغازین روزهای بهار بر آن شدیم تا در خصوص اوضاع ایران در عرصه سیاست خارجی گپ وگفتی بزنیم با کارشناسان این عرصه و بیشتر در خصوص اقدامات راهبردی ایران در این حوزه بدانیم، اینکه چه اقدام یا اقداماتی در سالی که گذشت می توانست در عرصه سیاست خارجی ما راهگشا باشد و اساسا جای خالی کدام اقدام در شرایط حساسی که با آن دست و پنجه نرم می کنیم، بیشتر به چشم می آید؛ در این خصوص به سراغ مرتضی غرقی کارشناس مسائل رسانه و خبرنگار ارشد سیاسی در عرصه بین الملل رفتیم و پای حرف او نشستیم.

متن کامل این مصاحبه به توضیح ذیل است:

دانشجو: با توجه به اینکه شما از خبرنگاران عرصه بین الملل هستید سیاست خارجی جمهوری اسلامی را چگونه ارزیابی می کنید؟

سیاست خارجی جمهوری اسلامی طی چهل سال گذشته همیشه با فراز ونشیب های بسیاری همراه بوده و این شرایط طی سال های اخیر هم تشدید شده است که یک بخش ان مربوط به دشمنی امریکا و رژیم صهیو نیستی و ایجاد اختلافات میان کشور ها با ایران است و بخش دیگر ان هم مربوط به فقدان یک استراتژی وراهبرد مدون درعرصه سیاست خارجی به ویژه در بخش منطقه ای است واین دو دست بدست هم داده و باعث شده علی رغم ظرفیت های موجود کشورما دراین بخش موفقیت جدی نداشته باشیم.

دانشجو: این مطلب صحیح است که دشمنی ها امریکا و رژیم صهیو نیستی موجب مسائلی در روابط خارجی ما بوده است، اما در بخش داخلی بنظر شما کوتاهی ها در چه بخشی بوده است.

ما در داخل در حوزه تصمیم گیری در سیاست خارجی هم دچار اعوجاج هستیم و هم دچار کم کاری، چه در حوزه تصمیم سازی و چه در حوزه اجرا. ما در حوزه سیاست خارجی افرادی که بتوانند نظریه پردازی نمایند و برای هر بحران ناخواسته وبحران های آنی نسخه مناسبی ارائه نمایند، نداریم و این به دو دلیل است یک بازی نگرفتن افراد متخصص در خارج از دستگاه دیپلماسی و دوم نبود یک راهبرد عملیاتی که بتواند با واقعیت های روز منطقه و دنیا جهت یابی کند واز منافع ملی ما دفاع کند.

یکی از مسائل سیستماتیک ما درکشور این است که جناح بازی ها و خود رای بودن مانع از ان شده تا از ظرفیت های موجود خارج از دستگاه دیپلماسی استفاده کنیم، من در بعضی از کمیته های تخصصی نهاد ها و سازمان هایی که امور خارجی را پیگری می نمایند می بینم که ظرفیت های خوبی وجود دارد بویژه دربخش دانشگاهی، اما متاسفانه این ظرفیت ها در هیچ دوره ای چندان جدی گرفته نشده است.

دانشجو: شما فکر می کنید دستگاه دیپلماسی ما در خصوص تحولاتی که به منافع ملی ما مربوط می گردد توانسته خوب تصمیم گیری کند؟

در بعضی موارد بله و در بعضی موار خی، رعمدتا موضع گیری ما در قبال اقدامات دشمنانمان بیشتر انفعالی بوده است، مثلا در خصوص شرایط حقوق بشرو یا حمایت های غربی ها از اشوب های خیابانی ازآنجا که این رفتار دخالت علنی در امور داخلی ایران محسوب

*وقتی نظام تصمیمی گرفت همه باید از آن تبعیت نمایند / اضافه کردن تبصره به آن اشتباه است

می گردد می بایست با قدرت و شدت به ان ها پاسخ داده گردد، اما ما تنها به یک تذکر سیاسی بسنده می کنیم و این عمدتا بخاطر سیاست های انفعالی ما است. متاسفانه در بعضی موارد دشمنان ما یک قدم از ما جلو ترند و این باید اصلاح گردد، دومین نکته سیاست های دوگانه ای که در بعضی موارد در خصوص تصمیم گیری های خارجی اتخاذ می گردد و یا در اجرای ان سیاست ها تعلل می گردد همه این ها به ما لطمه وارد می نماید و برد سیاست خارجی ما را کم نموده و دشمن را جری تر می نماید.

البته طبیعی است که اختلاف نظر و دیدگاه باید وجود داشته باشد، اما این نباید در موضع خروجی سیاست خارجی کشورمان مشهود باشد. زیرا وقتی نظام یک تصمیمی گرفت همه باید از ان تبعیت نمایند و همانند یک قانون گردد نه اینکه هر کسی یک تبصره به ان بزند و حفره ای در ان ایجاد کند، زیرا این سوراخ ها و حفره ها در سیاست خارجی موجب نفوذ دشمن و پاشیدگی سیاست خارجی از درون می گردد.

دانشجو:درمورد سیاست خارجی منفعل ممکن است مصداقی اشاره کنید؟

بله در خصوص نقض تعهدات امریکا و اروپایی ها نسبت به برجام ومعطل نگه داشتن کشور با هدف اینکه ایا اروپا و امریکا به تعهداتش عمل خواهد نمود یا نه؟ اقدامی منفعلانه بود و دیدیم که نتیجه نداد و اکنون که دوباره به میز مذاکره برگشته اند ناشی از اقدام مقتدرانه ایران بود، و یا اجرای تعهدات برجامی قبل از عمل و یا اقدام غربی ها واعتماد بیش از حد به امریکایی ها در قبال برجام یا در خصوص دخالت های اروپایی ها در امور داخلی ایران هیچگاه قاطع برخورد ننموده ایم و این مسئله ان ها را گستاخ نموده است.

همه این ها ناشی از انفعال در سیاست خارجی است و اینگونه رفتار ها نشان میدهد که ما راهبرد و استراتژی مدون و مشخصی برای مقابله با این رفتار های سیاسی در سیاست خارجی نداریم.

دانشجو: ایران اکنون در خاورمیانه یکی از مهمترین کشور های منطقه به حساب می اید، ایا این ناشی از عملکرد مثبت سیاست خارجی نیست؟

خیر انچه امروز ما را در خاورمیانه قدرتمند نموده است، قدرت نظامی است نه سیاسی. شما فکر می کنید اگر امریکا اکنون در منطقه اچمز شده بخاطر این است که در مذاکرات سیاسی با ما شکست خورده یا قدرت موشکی ما ان ها را دچار انفعال نموده؟ شما دیدید که تهدیدات امریکا بعد از حمله ایران به عین الاسد واکنش شدید سید حسن نصرالله، رهبران جهادی یمن، جهاد اسلامی و حماس و حزب الله عراق و سوریه و، را به همراه داشت وهمچنین موضع قاطع ما باعث شد ان ها کوتاه بیایند، نه مذاکرات سیاسی، ما با امریکا و اروپا،البته من این نکته را قبول دارم که جنگ و نظامی گری حلال مسائل ایران نیست، زیرا اگراینگونه بود امریکایی ها با این قدرت نظامی در منطقه به این شرایط دچار نمی شدند، اما این نکته را باید یاد اور شوم که در سایه قدرت نظامی می توانید مذاکرات سیاسی خوبی داشته باشید، و این موضوع طی دو دهه گذشته برای ما ثابت شده است.

دانشجو: با این حساب چرا فزونی ما در منطقه نتوانسته در روابط سیاسی و مالی ما تاثیر گزار باشد؟

بله ما در منطقه دست بر تر داریم، چون رزمندگان فزونی داریم. چون قدرت نظامی قومی و مستقلی داریم، اما چرا این فزونی نتوانسته به فرصت در داخل کشور تبدیل گردد؟

بخاطر این است، که هیچگاه ما نتوانسته این دستاورد های نظامی را تبدیل به دستاورد های سیاسی و مالی کنیم و در این بخش ضعف داریم، در افغانستان چقدر هزینه کردیم؟ عاقبت ان چه شد؟ اکنون در سوریه هم دستاورد های خوبی داریم. حالا ببینیم که چه کسی یا نهادی و یا وزارتخانه ای توانایی دارد این دستاورد را تبدیل به دستاورد سیاسی و مالی کند.

دانشجو: فکر می کنید عملکرد سیاست خارجی در امر دیپلماسی مالی چگونه بوده است؛ و شما نقاط ضعف و قوت ما در این عرصه را چگونه ارزیابی می کنید؟

نکته مهمی که می بایست درطی چهار دهه گذشته در سیاست خارجی مورد توجه قرار می گرفت استفاده از ابزارسیاست خارجی برای توسعه و توانمندی مالی کشورمی بود. همانند جذب سرمایه گذاری خارجی وکمک به صادرات و حمایت از منابع مالی ما در خارج از کشور که متاسفانه صورت نگرفته بعد از انکه قرار شد سفارتخانه های ما در بخش مالی فعال باشند کدام اقدامات جدی اجرا شده است و کدام خروجی را داشته است و تاثیر گذاری ان در اقتصاد کشور چگونه بوده است.

علی رغم این ها باید عرض کنم ایران از فرصت های خوبی برخوردار است که می تواند در دیپلماسی مالی فعال گردد وجود ظرفتی های معدنی، نفت، گاز، و از همه مهمترنیروی خدمات مهندسی در کشور فرصت های خوبی ایجاد نموده اند، فکر می کنید چه کسی بایستی در سفارتخانه های ایران در خارج در این باره باید فعال باشد، نتیجه برنامه ریزی ان ها چه بوده، بخش خارجی وزارت بازرگانی و صمت در این خصوص چه نموده است، ... شما می دانید که موقعیت جغرافیایی مالی ایران نیز در واقع مزیتی برای ما محسوب می گردد. ما در شاهراه انرژی قرار گرفته ایم. شمال و جنوب صادرنماینده انرژی هستند و شرق و غرب مصرف نماینده. این نکته را باید تاکید کنم که سیاست نگاه به شرق که درکشور مطرح است لزوما نفی نماینده همکاری با غرب نیست بلکه ابزاری جدید برای ایجاد تعادل میان این دو بخش از دنیا و بهره گیری مناسب از فرصت های هر دو بخش است.

سیاست نه شرقی؛ نه غربی اصل اساسی سیاست خارجی ماست؛ که این مفهوم را در بر داردو این سیاست عدم پذیرش سلطه شرق و غرب است که ما می توانیم از موضع استقلال و عزت با همه کشور ها رابطه داشته باشیم؛ و تا زمانی که جهت ان در دستگاه دیپلماسی کشور هموار نگردد جهت توسعه مالی به مفهوم حضور سرمایه گذاران خارجی و افزایش صادرات هموار نخواهد شد.