صالح قاسمی: هیچ کدام از سیاست های جمعیت اجرا نشده ، حرکت رسانه ها نقطه مقابل فرزندآوری است - مجله سایه

صالح قاسمی پژوهشگر و جمعیت شناس در تبادل نظر با خبرنگار اجتماعی خبرنگاران گفت: امروز و در سال 1398 جمعیت کشورمان از مرز 83 میلیون نفر عبور نموده و بیش از 83 میلیون نفر جمعیت داریم و شاید این سوال در ذهن مردم، نخبگان و مسئولین ایجاد گردد که چرا با این عدد، هنوز بر بحران جمعیت قائل هستیم را داریم؟

وی ادامه داد: ما زمانی می توانیم در خصوص مطلوب یا نامطلوب بودن تحولات جمعیت قضاوت کنیم که شاخص های جمعیتی را بدانیم و اگر این شاخص ها و سیر تاریخی آن ها را مطالعه کنیم، معین می گردد که زنگ خطر هشدار های جمعیتی برای کشور ما به صدا درآمده و بحران جمعیت غریب الوقوع است.

قاسمی توضیح داد: یکی از شاخص های اصلی جمعیتی، نرخ رشد جمعیت است و نرخ رشد کشور ما امروزه 1.2 دهم درصد است؛ یعنی در سال 1.2 دهم درصد به جمعیت کل کشور اضافه می گردد با وجود اینکه نرخ رشد جمعیت سه دهه قبل، نزدیک به 3.9 دهم درصد بوده و اکنون نرخ رشد جمعیت کشور ما به کمتر از یک سوم کاهش پیدا نموده است.

با این شرایط نرخ رشد کشور به صفر می رسد

وی اضافه نمود: اگر این نرخ همین طور ادامه یابد در دو الی سه دهه آینده نرخ رشد کشور به صفر درصد می رسد؛ یعنی هیچ رشد جمعیتی نخواهیم داشت و رشد جمعیت منفی می گردد و کاهش جمعیت هم در کشورمان آغاز می گردد و این دقیقا همان زنگ خطر است.

این جمعیت شناس گفت: اگر بدانیم که تعداد تولد و موالید کشور که شاخص دیگر است طی 4 سال گذشته کاهش پیدا نموده و طی دو سال گذشته شیب کاهش این شاخص افزایش شدید تری داشته است.

وی اضافه نمود: از سال 94، سالی 45 تا 50 هزار تولد کاهش یافته است و از سال 96 به بعد سالی بیش از 120 هزار تولد را در کشور از دست داده ایم که محاسبه این شاخص، نگران نماینده است.

10 درصد جمعیت کشور سالمند هستند

صالح قاسمی پژوهشگر جمعیتی در ادامه تبادل نظر با خبرنگار اجتماعی ما گفت: امروز ده درصد جمعیت کشور، سالمندان بالای 60 سال هستند، اما کافی است تا سه دهه جلوتر برویم؛ به جای ده درصد بیش از 33 درصد از جمعیت کشور سالمند خواهند بود؛ یعنی امروز حدودا از هر ده نفر، یک نفر سالمند بالای 60 سال است، اما سه دهه بعد هر سه نفر، یک نفر سالمند بالای 60 سال است.

با این تعداد سالمند در سه دهه آینده درچار چالش اقتصادی می شویم

قاسمی ادامه داد: افزایش تعداد سالمندان در سه دهه آینده یعنی اقتصاد ما به شدت دچار چالش خواهد شد؛ چراکه ما با کمبود نیروی کار، رکود، کاهش فراوری، افزایش وابستگی به واردات، ورشکستگی نهاد های اقتصادی و تامین اجتماعی و... روبرو خواهیم شد.

وی خطاب به همه مسئولین، نخبگان و عموم مردم پرسید: آیا واقعا این شاخص هایی که معرفی کردم، نگران نماینده نیست؟ با این وجود متوجه نمی شوم که چرا مسئولین هیچ اقدامی در حوزه جمعیت انجام نمی دهند؟

وی اضافه نمود: سیاست های کلی جمعیت و خطوط کلی که در سیاست های جمعیتی کشور داریم بسیار دقیق و هوشمندانه است؛ همه این سیاست ها توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام آماده شد و در سال 93، رهبر انقلاب اسلامی آن را به همه نهاد ها و قوای کشور ابلاغ کردند، اما آیا این سیاست ها عملی شده است؟

قاسمی در پاسخ به این سوال که آیا واقعا این سیاست ها در نهاد ها و قوای کشور عملی شده است یا نه، گفت: به عنوان کارشناس جمعیتی که بسیاری از نهاد های کشور را مستقیما رصد نموده ام، می گویم که هیچ کدام از سیاست های کلی جمعیت اجرایی نشده است.

وی ادامه داد: عمل به این سیاست ها، کار عجیبی نیست؛ تمام این سیاست ها در تمام نقاط جهان، منطبق با شرایط بومی هر منطقه در حال اجراست؛ تنها باید قوانین و سیاست های مربوط به حمایت از فرزندآوری و قوانین لازم برای فرهنگ سازی در کشور اعمال شوند.

قوانین ازدواج تسهیل گردد فرزندآوری تسهیل می گردد

به گزارش دانشجو؛ صالح قاسمی پژوهشگر و جمعیت شناس توضیح داد: جهان دو راهبرد در رابطه با افزایش معقول جمعیت دارد؛ اول قوانینی که ازدواج و فرزندآوری را تسهیل و تشویق می نماید و دوم فرهنگ سازی هایی که فرزندآوری را ارزشگذاری می نماید و در واقع فرزندآوری را بعنوان یک ارزش اجتماعی معرفی می نماید.

وی اضافه نمود: هر دوی این ها در کشور ما تعطیل است و اصلا حمایتی از فرزند آوری نداریم؛ غربالگری که در راستا فرزندآوری زوجین واقع شده است، هم از لحاظ مادی و اقتصادی بسیار پرهزینه است و هم از لحاظ معنوی و روحی-روانی.

بیمه پایه باید از زوج نابارور حمایت کند

قاسمی ادامه داد: بیمه تکمیلی، بیمه ای پایه نیست؛ امروزه در تمام نقاط جهان این رایج است که بیمه از پایه حمایت کند و حداقل تا سه دوره اقدام به فرزندآوری، بیمه پایه پوشش کامل می دهد؛ پوشش بیمه نیز از 35 درصد تا صد درصد است، اما در کشور ما بعد از آن مراحل گفته شده و غربالگری پر هزینه، باید به بیمه تکمیلی مراجعه کنید تا ببینید میزان پوشش بیمه تکمیلی چقدر است و بیمه تکمیلی آن را فقط برای یک دوره پوشش می دهد که این به هیچ وجه جوابگوی 22 درصد زوج نابارور در کشور نیست.

نویسنده کتاب جنگ جمعیت گفت: هر عملی حدودا بین 15 تا 20 میلیون تومان هزینه دارد که تامین آن ها واقعا از عهده تمام جامعه ما برنمی آید و باید یک اقدام جدی حاکمیتی در این رابطه اتفاق بیفتد که طبیعی است که باید بیمه پایه این را حمایت کند.

قاسمی با بیان اینکه زوج های نابارور ما نه تنها حمایت قانونی و اقتصادی نمی گیرند بلکه رسانه ها نیز در مقابل فرزند آوری فرهنگ سازی می نمایند؛ آیا امروز رسانه ها در راستا ارزش گذاری فرزند آوری، حرکت می نمایند یا همچنان آن فضای غالب فرهنگی مقابل فرزندآوری است؟ گفت: آنچه می بینیم نشان می دهد حرکت رسانه ها مقابل فرزندآوری است. از رسانه ملی تا بسیاری از رسانه ها و خبرگزاری ها همچنان در فضای عدم همراهی با فرزند آوری کار می نمایند.

مشوق قانونی برای فرزندآوری نداریم

قاسمی گفت: ما در حوزه مشوق های قانونی و اقتصادی و حوزه فرهنگ سازی و ارزش گذاری برای فرزندآوری، کاری نکردیم و اکنون نیز زمان زیادی برای اصلاح نداریم.

صالح قاسمی توضیح داد: متاسفانه بعضی از قول من اشتباه نقل کرد ه اند بگذارید؛ ما وقتی هم به لحاظ پژوهشی و هم به لحاظ میدانی مطالعه می کنیم به جایی می رسیم که موانعی برای فرزندآوری زوجین وجود دارد، اما مهمترین این موانع، اقتصاد و سبک زندگی است که مانع مانع فرزندآوری زوجین است.

وی ادامه داد: هر دوی این عوامل یعنی هم اقتصاد در الگوی فرزندآوری تاثیر دارد و هم فرهنگ و سبک زندگی، منتهی سوال اینجاست که آیا مانع اصلی فرزندآوری، اقتصاد است و سبک زندگی مزید علت یا بالعکس عامل اصلی سبک زندگی است و اقتصاد مزید علت؟

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت می گوید: با توجه به پژوهش ها و مشاهدات میدانی و تحقیقاتی، مانع اصلی فرزندآوری و عامل اصلی کاهش فرزندآوری، سبک زندگی است و اقتصاد نیز بر سبک زندگی مزید شده و این عامل را تشدید نموده است؛ وقتی ما در سبک زندگی خود الزام داریم که باید فرزندمان فلان میزان از امکانات اختصاصی و رفاهی را داشته باشد یعنی بار اقتصادی بر خانواده و در نهایت کاهش فرزندآوری. پس از سبک زندگی آغاز شد، از اتاق اختصاصی، لوازم اختصاصی، مدرسه غیرانتفاعی خاص و سرویس ها و خدمات اختصاصی برای فرزند که همه در سبک زندگی تعریف می گردد و بار اقتصادی را ایجاد می نماید و فرزندآوری را برای زوجین پرهزینه می نماید؛ لذا عامل اصلی سبک زندگی و اقتصاد تشدید نماینده این مشکل شده است.

وی با اشاره به نظر متخصصین و کارشناسان وزارت بهداشت گفت: طبق ارتباطی که با کمیته علمی وزارت بهداشت داریم، همه کارشناسان وزارت از مشاور عالی وزیر بهداشت تا معاونت های مختلف به صریحا بر این نظرند که آمادگی فیزیولوژی بدن خانم ها برای فرزندآوری و بارداری در حوالی سنین 20 سال در اوج خودش است و این آمادگی هر چه به سمت سنین بالاتر می رود یعنی به سنین 30 سال و بالاتر تا 40 سال می رسد، کاهش می یابد.

قاسمی ادامه داد: با توجه به الگوی میانگین سنی ازدواج که امروزه برای خانم ها حدود 24 و برای آقایان حدود 28 است؛ خانم ها سال های طلایی فرزندآوری خودشان را متاسفانه از دست می دهند و این تاخیر در فرزندآوری، باعث می گردد نرخ ناباروری در زوجین افزایش جدی پیدا کند؛ امروز حدود 22 درصد زوجین کشور نابارور هستند و این نتیجه تاخیر در فرزندآوری و کاهش قدرت باروری در خانم ها است.

مردم باید زاویه دیدشان ربه فرزندآوری را تغییر دهند

وی گفت: مردم و خانواده های عزیز ما به نکته ای توجه نمایند آن هم اینکه باید زاویه دیدشان به فرزند را کمی تغییر بدهند. ما باید کاری کنیم زوج های جوان زاویه نگاهشان به فرزند و فرزندآوری را تغییر دهند؛ نگاه به فرزند با این تعاریف زحمت، هزینه، گرفتاری، هزینه اقتصادی، هزینه وقت و... است در حالی که باید به آثار مثبت فرزندآوری نگاه کرد؛ وجود فرزند در خانواده باعث تحکیم خانواده، تقویت روابط عاطفی بین زوجین، کاهش ریسک طلاق در بین خانواده ها، رشد یافتگی و تربیت شدگی و تکامل شخصیت والدین می گردد.

وی در انتها گفت: فارغ از این که مسئولین باید وظیفه شان را انجام دهند که متاسفانه تا امروز انجام نداده اند، خانواده ها نیز باید نگاهشان را به فرزند تغییر بدهند که به تبع آن باید الگوی فرزندآوری خود را تغییر بدهند تا آینده خود و فرزندانشان را تضمین نمایند.