در چهل سالگی دفاع مقدس چه باید گفت، چه باید نوشت؟ - مجله سایه

امسال چهلمین سالگرد گرامی داشت دفاع مقدس را پیش رو داریم. با فرا رسیدن سی و یکم شهریور، دفاع مقدس وارد چهل سالگی خود می شود. چهل سال از شروع یکی از طولانی ترین جنگ های سده اخیر می گذرد. سی و یکم شهریور سال 1359 تا بیست و نهم مرداد سال 1367 تاریخ شروع و انتها جنگ است؛ یعنی هشت سال جنگ و هشت سال تجاوز از سوی دشمنان و هشت سال ایستادگی و مقاومت دلیرانه و مردمی از سوی جبهه انقلاب اسلامی که نهایتاً به پیروزی مطلق ایران اسلامی منجر شد. به همان اندازه که شروع و شروع جنگ و اقدام به تجاوز از سوی هر کشوری تقبیح شده و مذموم است، دفاع از کیان، تمامیت ارضی، آرمان ها، اعتقادات، باورها و فرهنگ کشور مورد تجاوز قرارگرفته، تحسین شده و قابل تقدیر است. در تاریخ نگاری جامعه بشری، مردمی سربلند و پرافتخار قلمداد می شوند که نهایت ایستادگی و مقاومت را در برابر خوی تجاوزگری متجاوزان از خود نشان داده و بر دفاع از تمامیت داشته های مادی و معنوی خود پا فشرده اند؛ هرچند مقاومتشان به نتیجه نرسیده و به ظاهر تن به شکست داده و مغلوب شده اند. اما قضاوت نهایی تاریخ نه بر اساس نتیجه به دست آمده؛ بلکه بر اساس میزان ایستادگی و مقاومت در برابر دشمنان رقم خواهد خورد. لذاست که تاریخ همواره از مردمانی که مقاومت به خرج داده ولو در ظاهر شکست خورده اند به نیکی و عظیمی یادکرده است. صفحات درخشانی از تاریخ، به کشورها و مردمان شکست خورده یِ پیروز اختصاص یافته است. حال بدیهی است اگر نتیجه ایستادگی و مقاومت، اضمحلال و شکست دشمن و متجاوز باشد این درخششِ تاریخی تلالوی دیگر خواهد داشت؛ آن چنان که برای ملت مقاوم و حماسه ساز ایران اسلامی در طول هشت سال دفاع مقدس پدید آمد. بنابراین جا دارد که دفاع، مقاومت، حماسه آفرینی و پیروزی این ملت سلحشور و تاریخ ساز گرامی داشته شود و بر برگ برگ آن و لحظه لحظه آن افتخار شود. از این منظر است که گرامی داشت چهلمین سالگرد دفاع مقدس بالندگی و غرور دارد و اقتضا می کند که به وزانت و وقار چهل سالگی انقلاب اسلامی، چهل سالگی دفاع مقدس نیز مورد تجلیل و عظیمداشت قرار گیرد. حال در این مقام سوال اصلی و نکته قابل تأمل این است که در چهل سالگی دفاع مقدس باید چه چیزی گفت و به چه نکاتی تکیه و تأکید کرد و چه چیزی باید گرامی داشته شود؟

1- دستاوردهای هشت سال دفاع مقدس

جنگ هشت ساله و دفاع مقدس، در کنار خسارت های مادی و معنوی که به دنبال داشت و قهری هر جنگی است، دستاوردهای بی نظیر مادی و معنوی را نیز نصیب این ملت کرد که ممکن نیست در کوتاه مدت به کم و کیف آن پی برد و فهرستی از آن فراهم آورد. با نگاهی اجاقتصادی به ابعاد مادی و معنوی جامعه پساجنگ و نقطه ای که جامعه کنونی در آن زیست می کند، به روشنی می توان به روش کلی دستاوردهای دفاع مقدس در ابعاد نظامی، امنیتی، سیاسی، علمی، فرهنگی، اجتماعی، بین المللی و حتی اقتصادی دست یافت. البته این بدان معنا نیست که مسائل و معضلات موجود نادیده انگاشته شود و موردتوجه قرار نگیرد؛ بلکه با اذعان به تمامی مسائل موجود، که واکاوی علل و عوامل آن ها فرصتی موسع می طلبد، باید درصدد بود تا از باب گفته صاحبان خرد و اندیشه که:

آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشید

به برخی دستاوردهای آن دوران باشکوه اشاراتی کرد.

در این مجال، صرفاً نگاهی کوتاه به برخی سرفصل های مهم دستاوردهای آن دوران پرافتخار می تواند راهگشا باشد تا شاید با ابتنای بر آن ها، راه برون رفت از مسائل نیز فراهم آید. قطعاً چنین است و خواهد بود.

-ازجمله دستاوردهای دوران دفاع مقدس رشد فناوری های علمی و نظامی در عرصه تجهیزات و امکانات است که جمهوری اسلامی ایران را در رتبه 10 کشور برتر دنیا قرار داده است. دسترسی به تولید و پرتاب ماهواره، تولید انبوه انواع موشک های بالستیک و غیره و به کارگیری و ذخیره سازی آن ها که قدرت بی نظیر بازدارندگی را برای کشور عزیزمان به وجود آورده و مایه دلگرمی و مباهات دوستانمان در اقصی نقاط عالم شده است

- رشد محیرالعقول در صنعت هسته ای صلح آمیز و عضویت بلامنازع در باشگاه کشورهای دارای فناوری غنی سازی اورانیوم

- رشد چشمگیر در فناوری نانو و کسب جایگاه ممتاز در این رشته در بین کشورهای مطرح دنیا

- رشد فزاینده تولید علم در کشور و احراز رتبه در بین پانزده کشور برتر دنیا

- نفوذ منطقه ای و فرامنطقه ای. امروز به اعتراف و اذعان دوستان و دشمنان، جمهوری اسلامی ایران یکی از تأثیرگذارترین کشورها در موضوعات منطقه ای و فرامنطقه ای است. بسیاری از معادلات سیاسی و امنیتی منطقه و فرامنطقه بدون لحاظ کردن نقش جمهوری اسلامی ایران به نتیجه دلخواه نخواهد رسید.

- در هم کوبیدن هژمونی استکبار دنیای به سرکردگی آمریکا در منطقه و حتی فرامنطقه-تولید گونه ای از ادبیات تحت عنوان ادبیات جنگ که ماحصل آن انتشار هزاران کتاب، صدها فیلم سینمایی، مستند و تلویزیونی، تولید ده ها هزار بیت شعر، تولید هزاران تابلوی نقاشی، گرافیک، خط، برگزاری صدها جشنواره فیلم و عکس و شعر با مضمون و محتوای فرهنگ دفاع مقدس، برگزاری صدها نمایشگاه کتاب، عکس، تابلوهای نقاشی و...

- ساخت صدها یادمان از جلوه های فداکاری و ایثار رزمندگان و شهدا در سرتاسر کشور؛ به ویژه مناطق عملیاتی که هر یک بازگوکننده هویت فرهنگی، اجتماعی مردمان این سرزمین است

- راه اندازی راهیان نور در جبهه های جنوبی و غربی کشور و بازدید هزاران نفر از اقشار مختلف در طول سال؛ به ویژه نوجوان و جوانان برای آشنایی با جلوه های ایثار و ازخودگذشتگی نسل های حماسه ساز این مرزوبوم

- تشکیل موزه های جنگ در سطح استان های کشور جهت نگهداری و پاسداشت میراث فرهنگی و آشنایی اقشار مختلف با فرازوفرود دوران هشت ساله جنگ

2-پاسخگویی به پرسش های اساسی، ابهامات و شبهات درباره جنگ

همزمان با شروع جنگ، برخی سوالات و ابهامات از سوی افراد و احزاب و گروه های سیاسی، با قصد و نیت های مختلف، درباره شروع جنگ، ادامه جنگ و انتها جنگ طرح می شد. ازآنجایی که بنای امام و مسئولین انقلاب و نظام بر تبیین هر چه بیشتر موضوعات و اتفاقات پیرامون انقلاب و نظام، در ابعاد داخلی و خارجی، بود، لذا در مناسبت های مختلف و به شیوه های گوناگون سعی در پاسخگویی و رفع ابهامات و شبهات می شد. حضرت امام (ره) در طول هشت سال جنگ کمتر اتفاق می افتاد که در سخنرانی ها و دیدارهایی که با اقشار مختلف مردم داشتند به موضوع مهم کشور که جنگ بود نپردازند و سوالات و ابهامات پیش آمده را پاسخ ندهند. گرچه بسیاری از کسانی که با اغراض خاص سیاسی و غیرسیاسی طرح سوالات و ابهامات را دنبال می کردند و قصد و نیتشان بیشتر ایجاد شبهه برای بی انگیزه کردن مردم در دفاع و حضور در صحنه های مقاومت بود، گوششان شنوای پاسخ ها نبود و بر لجاجت خود اصرار می ورزیدند! هم اینک نیز این جریان شبهه افکن، با وجود گذشت سه دهه از انتها جنگ و روشن شدن ابعاد پیچیده تحمیل جنگ هشت ساله از سوی قدرت های عظیم با میدان داری رئیس حزب بعث عراق، همچنان در کوره طرح شبهات و ابهامات می دمد تا نشاید که ایران اسلامی بر سر خوان گسترده این گنجینه تمام نشدنی بر خود ببالد و از دستاوردهای چشمگیر آن برای رفع عقب ماندگی های خود بهره مند شود. بنابراین ضروری است تا همگام با اقدامات در جهت حفظ و گسترش فرهنگ و ارزش های دفاع مقدس، از اقدامات و فعالیت های شبانه روزی بدخواهان برای زیر سوال بردن حقانیت و ارزش دفاع جانانه ملت نه تنها هراسی به خود راه داد؛ بلکه باید از این تلاش های مذبوحانه فرصتی برای بازخوانی و بازگویی واقعیت ها و حقایق جنگ هشت ساله پدید آورد.

3- منشور دفاع مقدس

چهل سالگی دفاع مقدس اقتضا می کند تا منشور دفاع مقدس جهت تبیین خطوط اصلی جنگ هشت ساله، با نگاهی به گذشته و سیر کلی جنگ و با امعان نظر قرار دادن سه مقطع شروع جنگ و دلایل و چرایی آن، ادامه جنگ و تدابیر مربوط به آن و انتها جنگ و دستاوردهای آن، با نگاهی به آینده و نوع تعامل با آن رخداد تاریخی تدوین شود. آن چنانکه رهبر معظم انقلاب (مدظله) در چهل سالگی انقلاب مبادرت به صدور بیانیه گام دوم کردند. این مهم نوع نگاه انقلاب و نظام و مراکز راهبردی نیروهای مسلح ج. ا. ا و مراکز سیاسی کشور و دستگاه های ذی ربط را به طور رسمی و جهت ثبت در تاریخ این کشور درباره موضوع دفاع مقدس رقم خواهد زد.

4- تجلیل ویژه از رزمندگان، ایثارگران، آزادگان و خانواده های آنان

چهل سالگی دفاع مقدس فرصت مغتنمی است تا یک بار به طور ویژه و اساسی از مراتب جهاد و ایثار رزمندگان، ایثارگران، آزادگان و خانواده های آنان، که در طول هشت سال جنگ فداکاری و جان فشانی کرده و مرارت ها را به جان خریدند، تجلیل ویژه و درخور مجاهدت های آنان به عمل آید. باید اذعان کرد که در طول چهل سال گذشته اقدامی شایسته در این زمینه انجام نشده است؛ هرچند اخلاص و پاکی نیت رزمندگان و ایثارگران مانع از آن شده است که دراین باره مطالبه و انتظاری داشته باشند اما این مناعت طبع موجب نمی شود که مسئولین و مدیران جامعه مسئولیت خطیر خود را فراموش کنند و به وجود آورندگان آن حماسه عظیم و ناباورانه که امروز در پرتو امنیت به جای مانده از آن دوران زیست می کنیم، در پیچ وخم زندگی به بوته فراموشی بسپارند. گزارش های تاریخی حاکی از آن است که رهبران و مدیران و مسئولان و نسل های بعد کشوری که در مقطعی درگیر جنگ بوده اند به چه سان از سربازان خود تجلیل و قدردانی می کنند و از آن ها نمادهای اقتدار و قدرت می سازند. بنابراین باید کمر همت بست و در چهل سالگی دفاع مقدس تجلیلی به یادماندنی از سربازان بی نام ونشان این مرزوبوم به عمل آورد.

5- عظیمداشت و گرامی داشت یاد و نام شهدای جلیل القدر

بدون شک شهدای دوران دفاع مقدس و در امتداد آن شهدای مدافع حریم و حرم عظیم ترین، مؤثرترین و شاخص ترین مؤلفه قدرت و اقتدار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران هستند. سرافرازی و عزت ایران اسلامی در این مقطع حساس، دستاورد و محصول خون های پاک و مطهری است که در جای جای جبهه های غرب و جنوب کشور و در عمق راهبردی نظام در آن سوی مرزها بر زمین ریخته اما روی زمین نمانده است. این خون های پاک به برکت اخلاص نهفته در آن به خوبی به ثمر رسیده و چون چتری حافظ امنیت و آسایش کشور در جهنم سوزان فتنه انگیزی های استکبار دنیای به سرکردگی آمریکای جنایتکار در سطح منطقه و فرامنطقه شده است. بنابراین عظیمداشت یاد و نام همیشگی آن ها امری نه صرفاً قدسی که از باب تحکیم پایه های اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و… امری لازم و ضروری است. در فضای چهل سالگی دفاع مقدس یکی از چشمگیرترین اقدامات پرداختن به این مهم خواهد بود و با قاطعیت می توان اذعان نمود که هر چه میزان همت مسئولین و آحاد جامعه در عظیمداشت یاد و نام شهدای عزیز که به نوبه خود جهاد ارزشمندی است بالاتر باشد، ضریب امنیت کشور در حفظ منافع ملی افزایش خواهد یافت.