حیات وحش گالاپاگوس، رویای شگفت انگیز سافاری دوستان - مجله سایه

جزایر گالاپاگوس را باید یک مجمع الجزایر آتشفشانی دانست که در اقیانوس آرام واقع شده و درست در غرب کشور اکوادور قرار گرفته اند. در گذشته ظاهرا این جزایر محل زندگی مردمان بومی متعلق به پیش از دوره اینکا بوده است، اما در قرن نوزدهم ملوانی ایرلندی به نام پاتریک واتکینز (Patrick Watkins) اولین قدم را برای مسکونی کردن این جزایر برداشت.

جزایر شگفت انگیز گالاپاگوس از زمان کشف آن در قرن شانزدهم تا به امروز، بسیاری را حیرت زده نموده و الهام بخش بسیاری از بازدید نمایندگان از اقصی نقاط دنیا بوده اند. نام این جزایر به خاطر حضور یکی از بزرگترین گونه های لاکپشت انتخاب شده و این سرزمین زیبا به خاطر امتیازات خاصش در لیست میراث دنیای یونسکو نیز جای دارد.

یک اکوسیستم منحصربفرد و غنی که دور از سرزمین اصلی و بدون تأثیرات بیرونی شکل گرفته است. چرا که اکوادور در هزار کیلومتری شرق این جزایر واقع شده است. این جزایر به ویژه برای دوست داران حیات وحش مقصدی ایده آل و رویایی است چرا که گونه های ساکن آن عمدتا تنها در این جزیره قابل مشاهده بوده و به خاطر شرایط حاکم بر اکوسیستم خود، سازگاری های جالب توجهی را به نمایش گذاشته اند

جزایر گالاپاگوس بعلاوه به عنوان یکی از منطقه ها فعال آتشفشانی دنیا شناخته می شوند. خصوصیتی که نقشی مهم و مشخص نماینده در شکل گرفتن این جزایر برعهده داشته و همچنان در حال نقش آفرینی در فرایند تغییر و شکل دادن جزایر این منطقه است. در کنار 13 جزیره بزرگ و 6 جزیره کوچک، 24 جزیره صخره ای هم وجود دارد که همگی در دهه 1950 تحت عنوان کلی پارک ملی گالاپاگوس معرفی گردیده و مورد توجه بازدیدنمایندگان قرار گرفتند. البته بد بدانید که دوستداران طبیعت گردی و ماجراجویی باید حتما تحت نظارت تورهای مسافرتی و راهنما به بازدید این جزایر بفرایند. البته در این میان یک دو منطقه از این قانون مستثنی است که بیشتر شامل نواحی معروف و مورد توجه علاقمندان غواصی اسکوبا است.

جاذبه اصلی این جزیره حضور گونه های مختلف پرندگان است که دستکم 28 گونه آنها منحصرا به این جزایر تعلق دارند، از جمله پنگوئن گالاپاگوس، مرغان دریایی آلباتروس و البته سهره های معروف داروین.

با این حال شاید یکی از عمده دلایل معروفیت این جزایر ارتباط آنها با چارلز داروین زیست شناس معروف انگلیسی و پدر علم تکامل و فرگشت است، چرا که ظاهرا این جزایر نقشی مهم در تولد تئوری معروف او در زمینه تکامل داشته اند. داروین در خلال سفر معروف خود به این جزیره که با کشتی بیگل اجرا شده و با نام سفر بیگل (The Voyage of the Beagle) هم شناخته می گردد، با گونه های متنوعی آشنا شد که این جزیره را به عنوان خانه و سکونتگاه دائمی انتخاب نموده و بسته به شرایط حاکم بر محیط زیست خود تغییرات جالب توجهی نموده بودند. گالاپاگوس شگفتی بی بدیل طبیعت است که به بشر دیدی مناسب از تاریخ زمین داده و در عین حال در خصوص پیامدهای شکار بی رویه حیوانات و تخریب زیستگاه های طبیعی جانوران هشدار می دهد.

داروین در زمان حضور خود در جزیره، تنوع وسیعی از گونه های بومی را مطالعه کرد، اما این جزیره حتی امروزه هم مقصد مورد علاقه دانشمندان، ماجراجویان و البته عاشقان حیات وحش است و از این رو شاید تجربه سافاری در این جزایر خالی از لطف نباشد. شرایط اقلیمی، آب و هوا و طبیعت این جزایر آن را مبدل به یکی از منحصربفردترین و زیباترین نقاط دنیا نموده است و جانوران ساکن آن نیز با تبعیت از این شرایط تغییر نموده و جذابیت سفر به این منطقه را دو چندان نموده اند. اما شگفت انگیزترین مخلوقات ساکن جزایر گالاپاگوس کدامند و چه ویژگی هایی آنها را تا این حد متمایز نموده است؟

ایگوانای آبی (Marine Iguanas)

این مارمولک رنگارنگ تنها مارمولک آبی به جامانده کره زمین است. این خزنده به خاطر سبک زندگی آبی و متفاوت خود به معروفیت رسیده است. سبک زندگی نشأت گرفته از یک اکوسیستم طبیعی مناسب به همراه امکان دسترسی به منابع غذایی فراوان که به ویژه در اطراف صخره های مرجانی یافت می شوند.

گونه های قوی تر قادرند تا عمق 9 متری شیرجه زده و در آنجا به جستجوی مواد غذایی مورد احتیاج خود بفرایند که عمدتا شامل انواع جلبک قرمز است. اما عمدتا ایگواناها زمان جزر و مد را برای جستجوی آذوقه انتخاب می نمایند.

از سوی دیگر ایگوانا سازگاری جالبی با این سبک زندگی پیدا نموده است. غده هایی در قسمت بینی جانور قرار گرفته است که به فیلتر نمک موجود در آب دریا یاری می نماید، این نمک بعدا از سوراخ های بینی جانور خارج می گردد. ویژگی که قدرت تکامل در قلمروی حیوانات را به رخ می کشد.

فنچ های گالاپاگوس یا سهره های داروین (Darwins Finches)

سهره های داروین شاید معروف ترین موجودات ساکن گالاپاگوس باشند، گروهی از گنجشک سانان شامل 14 گونه مختلف از پرندگانی که ریشه اجدادی مشترکی دارند. زیست شناس معروف چارلز داروین در دومین سفر تحقیقاتی خود به این جزایر این پرندگان را جمع آوری نموده و با مطالعه رفتار و خصوصیات آن ها تئوری معروف تکامل از طریق انتخاب طبیعی را بسط و توسعه داد.

اما چه چیز این پرندگان را چنین متمایز نموده که نقشی مهم در شکل گیری یکی از مهمترین فرضیه های علمی ایفا کردند؟ یک حقیقت ساده در خصوص سهره های داروین وجود دارد، اینکه آنها اجدادی مشترک داشتند، اما برای تطابق پیدا کردن با شرایط محیط زیست خود، تغییرات جالب توجهی از خود نشان دادند.

این سهره ها از منابع غذایی گوناگونی استفاده می نمایند، به عنوان مثال گروهی از مغز دانه ها، عده ای به میوه و گروهی نیز به سراغ حشرات رفتند و در نهایت بسته به منبع اصلی تغذیه شان، در گذر زمان تغییرات ساختاری جالب توجهی از خود نشان دادند که بارزترین آنها در شکل منقارشان قابل مشاهده است. این پرندگان در جزایر گالاپاگوس زندگی نموده و این نقطه را باید تنها زیستگاه آنها دانست.

لاکپشت های گالاپاگوس (Galapagos Tortoises)

در گذشته این جانور غول پیکر و البته باوقار یکی از ساکنان معروف و پرجمعیت جزایر گالاپاگوس بود، به طوری که ظاهر آنها تأثیری عمیق روی ملوانان اسپانیایی داشت که در سال 1525 قدم به خاک این جزیره گذاشتند. این لاکپشت های بزرگ جثه بعلاوه نام این جزیره را نیز تحت تأثیر حضور خود قرار دادند، چرا که لغت گالاپاگو (galapago) در زبان اسپانیایی به معنی لاکپشت است.

بد نیست بدانید این مخلوقات دوست داشتنی بزرگترین نوع خود در دنیا هستند و علیرغم بحث و اختلاف نظرات موجود میان دانشمندان در خصوص نحوه جدا شدن آنها از گونه های دیگر یا تفاوت های جمعیتی شان، گونه ای تأثیرگذار و قابل توجه هستند. به عنوان مثال Chelonoidis elephantopus به خاطر وزن بسیار زیاد خود به معروفیت رسیده است.

از سوی دیگر مقدار تنها ویژگی متمایز نماینده آنها نیست، چرا که لاکپشت های گالاپاگوس عمری بسیار طولانی دارند و از این نظر نیز رکورد زده اند. به طوری که تخمین زده شده آنها می توانند تا 170 سال عمر نمایند.

گفته می گردد در قرن نوزدهم دست کم 250 هزار لاکپشت در این جزایر زندگی می کردند. رقمی قابل توجه که متأسفانه اکنون به 19 هزار کاهش یافته است. اما با این وجود، به لطف برنامه های متعدد و کوشش های زیست محیطی اجرا شده، شاهد افزایش مجدد جمعیت آنها هستیم.

قره غاز (Flightless Cormorants)

جزایر بزرگ این نواحی اغلب زیستگاه پرندگانی است که قدرت پرواز خود را از دست داده اند. گونه هایی که از بال های خود تنها برای حرکت در آب های اطراف و کوشش برای تغذیه استفاده می نمایند. قره غاز ساکن جزایر گالاپاگوس نیز در این گروه جای می گیرد.

اما واقعا چه چیزی مایه شگفت انگیز بودن این پرنده است؟ قره غاز بومی جزایر گالاپاگوس تنها حیوان در جنس Phalacrocoracidae است که از قدرت خدادادی پرواز بی بهره مانده است. از سوی دیگر همین مسئله باعث شده تا این پرنده به عنوان بزرگ ترین گونه قره غاز دنیا نیز شناخته گردد.

بازدیدنمایندگانی که قصد تماشای این مخلوقات دوست داشتنی را دارند، حتما باید سری به جزایر فرناندینا و ایسابلا بزنند که سکونتگاه اصلی قره غازهای گالاپاگوس هستند.

متأسفانه به خاطر معرفی گونه های مهاجم و شکارچیانی نو همانند گربه و موش های صحرایی، حیات این پرنده در معرض تهدید قرار گرفته است. این امر را باید یکی از دلایل اصلی کاهش جمعیت این پرنده دانست، به طوری که تخمین زده می گردد هم اکنون تنها هزار جفت قره غاز در جزایر این نواحی به جای مانده اند.

مارمولک گدازه ای (Lava Lizards)

مارمولک گدازه ای که با نام علمی micropholus albemariensis شناخته می گردد، یکی از رایج ترین جانوران قابل مشاهده در جزایر گالاپاگوس است. این گونه همانند فنچ های داروین دست کم دارای هشت گونه شناخته شده است که همگی در همین نواحی سکونت دارند. این مارمولک ها از نظر رژیم غذایی، مقدار، رنگ و بسیاری دیگر از خصوصیات ریز و درشت با یکدیگر تفاوت هایی دارند، اما در عین حال از نظر رفتارهای فراوری مثلی به هم شباهت هایی نشان می دهند.

رژیم غذایی این خزنده شامل انواع حشرات، عنکبوت، سوسک و ملخ است، در عین حال گاهی از اضافات مواد خوراکی انسان همانند خرده های نان یا گوشت نیز تغذیه می نمایند.

نام این مارمولک در اصل با اشاره به رفتار خاص آن انتخاب شده است، چرا که اغلب می توان آنها را حین آفتاب گرفتن روی صخره های آتشفشانی مشاهده کرد. صخره هایی که نتیجه فعل و انفعالات آتشفشانی هستند که همچنان تا به امروز ادامه داشته و این جزایر بکر و طبیعت و حیات وحش دیدنی آن را شکل داده اند.

ملخ بزرگ رنگی (Large Painted Locusts)

در سال 1861 برای نخستین بار این ملخ جالب توجه از طریق کارل استال (Carl Stal)، حشره شناسی از کشور سوئد معرفی گردید. یکی از بزرگترین انواع ملخ در دنیا (گاهی تا هشت سانتیمتر طول دارد) که به خاطر بدن رنگارنگ و روشن خود به معروفیت رسیده است. در واقع این حشره را باید رنگارنگ ترین حشره ساکن جزایر گالاپاگوس دانست.

این ملخ بزرگ به جز یک جزیره، در تمامی نقاط این منطقه یافت شده و به ویژه بعد از بارش بارانی سنگین قابل مشاهده است. نوع دیگری از این ملخ به نام ملخ رنگی کوچک نیز در این جزایر زندگی می نماید و همانطور که از نامش پیداست در مقایسه با ملخ معروف ما، مقدار کوچکتری دارد.

در نهایت این ملخ خوش رنگ و لعاب حشره ای با اهمیت است، چرا که بخشی مهم از زنجیره غذایی ساکنان این جزایر را به خود اختصاص داده و منبع غذایی مهم مارمولک های گدازه ای و شاهین گالاپاگوس است.

پنگونئن گالاپاگوس (Galapagos Penguins)

پنگوئن گالاپاگوس دیگر پرنده ساکن این جزایر است که قدرت پرواز خود را از دست داده است. این پنگوئن در مقایسه با دیگر اعضای این خانواده کوچک جثه تر است، به طوری که طول آن به 49 سانتیمتر رسیده و وزنی معادل 2.5 کیلوگرم دارد. در واقع این گونه به عنوان دومین پنگوئن کوچک دنیا شناخته می گردد.

از سوی دیگر این پرنده تنها پنگوئنی است که در شمال خط استوا زندگی می نماید. بقای پنگوئن گالاپاگوس وابسته به آب های غنی از مواد غذایی و خنک این منطقه است که خود از جریان آبی موسوم به جریان کرامول (the Cromwell Current) سرچشمه می گیرند. جریان کرامول یا جریان زیرگذر استوایی یک جریان اقیانوسی زیر سطحی و کم عمق است که در طول استوا در اقیانوس آرام گسترده شده است.

با وجود تفاوت های این گونه با دیگر پنگوئن های دنیا، بعلاوه شاهد شباهت هایی بین آنها هستیم. این شباهت به ویژه در روش شکار این پرنده قابل مشاهده است چرا که این پنگوئن گالاپاگوس هم به صورت گروهی و همراه با افراد خانواده به شکار ماهیان کوچکی همانند ساردین و شاه ماهی (mullet) می رود. به علاوه در زمینه جفتگیری و فراوری مثل، نگهداری از تخم و رفتار با جوجه ها، شباهت های رفتاری قابل توجهی مشاهده می گردد.

به خاتمه این مطلب رسیدیم. در خلال این گشت و گذار، کمی بیشتر با جزایر گالاپاگوس و جاذبه های منحصربفرد حیات وحش آن آشنا شدیم. در بخش بعدی نیز همراه ما باشید، تا علاوه بر معرفی دیگر جانوران شگفت انگیز ساکن این منطقه، سایر امتیازات سفر به سرزمین رویایی گالاپاگوس را به شما عزیزان معرفی کنیم.

منبع: کجارو / greenglobaltravel.com / galapagosislands.com