تخم اژدها روی دماوند؟! - مجله سایه

عباس محمدی ـ دوستدار و دیده بان کوهستان ـ این سازه های فلزی را زخم تازه ای بر پیکر دماوند دانسته و در حساب شخصی اش در اینستاگرام با انتشار تصاویری از این ایگلوهای سبز و آبی در ارتفاع بالای 4200 متری کوه دماوند، نوشته است: سازه های بدریخت و ناهماهنگ با محیط کوهستان، در نزدیکی پناهگاه جنوبی (که خود زگیلی است بر سیمای این کوه!) درحال بالا آمدن است. با وجود مخالفت ضمنی فدراسیون کوهنوردی (آنطور که در یک جلسه حضوری با رییس فدراسیون و مسؤول پناهگاه ها برداشت کردم) این ساخت و ساز حتی در شرایط هوای بد این روزها درحال پیشرفت است. ظاهرا توجیه این عملیات، کمک در امر امداد و نجات است که کاملا بی مورد است!

کوه دماوند یک اثر طبیعی ملی است که به عنوان میراث طبیعی در سال 1387 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و پیش از آن، در سال 1381 به عنوان اثر طبیعی در شمار مناطق چهارگانه ارزشمند محیط زیست قرار گرفت. بنابراین تمام کوه از ارتفاع 2200 متر تا قله ثبت شده است و مطابق قانون، انجام هرگونه عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت اثر شود از ارتفاع 2200 متر به بالا که عرصه دماوند محسوب می شود، ممنوع بوده و هرگونه دخالتی در اثر، صرفا با تایید و نظارت سازمان (وزارت) میراث فرهنگی ممکن بوده و تخلف از آن برابر مواد 558 تا 569 از کتاب پنجم قانون مجازات های اسلامی تعزیرات و مجازات های بازدارنده، جرم محسوب شده و مرتکب مشمول مجازات های قانونی خواهد شد.

به نظر می رسد با وجود آن که دماوند از سوی وزارت میراث فرهنگی و جهانگردی و سازمان حفاظت محیط زیست ثبت شده اما نبود ناظران این دستگاه ها در کوه دماوند، دست را برای دخل و تصرف باز گذاشته. این درحالی است که پرونده دماوند از سال 1395 برای ثبت در فهرست جهانی یونسکو آماده شده اما آسیب ها و تعرض های فراوان مانع از ثبت جهانی آن شده است.

مینا قربانی که از سال 1394 با عنوان راهنمای جهانگردی کوهستان فعالیت می کند، مدتی است موضوع ساخت و سازهای جدید در کوه دماوند را پی گیری می کند. او در گفت وگویی که با ایسنا داشت، این پرسش را مطرح نمود که با توجه به ممنوعیت ساخت وساز در اثر طبیعی و میراث ملی، آیا فدراسیون کوهنوردی مجوزی از نهادهای مربوطه برای اضافه کردن این سازه های فلزی در کوه دماوند گرفته است!؟

قربانی به جلسه ای که حدود یک ماه پیش در فدراسیون کوهنوردی برای پیگیری این مساله با حضور جمعی از دوستداران و فعالان کوهستان و محیط زیست تشکیل شد، اشاره کرد و اضافه کرد: رییس فدراسیون در آن جلسه توجیهات مربوط به ایجاد ایگلوها را تشریح کرد. ایگلوی سبز که قدیمی تر است در اختیار کمیته پناهگاه ها بوده که به یک شرکت جهانگردی اجاره داده شده است. در صورتی که اظهارات آقای زارعی ـ رییس فدراسیون کوهنوردی ـ مبنی بر این بود که آن سازه قرار بوده محل غذاخوری جهانگردان خارجی باشد. در همان جلسه گفته شد ایگلوی قدیمی (سبز) همچنان در اختیار کمیته پناهگاه ها خواهد ماند و فقط ممکن است محل آن جابه جا شود، چون درست جانمایی نشده بود. از طرفی مشاهدات نشان می دهد بخشی از آن سازه تخریب شده و عملا ناکارآمد است.

وی ادامه داد: قطعات ایگلوهای بیشتری قبلا به ارتفاع بالای 4200 متر منتقل شده و مدت هاست که رها شده اند. حالا که یک ماه از آن جلسه گذشته و خبر رسیده ایگلوی دوم درحال ساخت است که گفته شده کاربری آن برای گروه امداد و نجات است. در همان جلسهٔ یک ماه پیش، همه حاضران با این تصمیم فدراسیون مخالفت کردند. اعتقاد ما این است حتی اگر قرار باشد دماوند جهانگردی تر شود باید به سمت ایجاد سازه های موقت با کمترین آسیب به این میراث طبیعی ملی، پیش برویم.

قربانی اضافه کرد: اگرچه فدراسیون کوهنوردی، این ایگلوها را سازه ای موقت به حساب می آورد ولی به هر حال برای استقرار آن به بسترسازی نیاز است و با نصب آن به نوعی ساخت و ساز انجام می شود. در مناطق کوهستانی کشورهای دیگر چنین اتفاقی را شاهد نیستیم، همه به این نتیجه رسیده اند که سازه هایی موقت با کمترین اثر زیست محیطی را به عنوان پناهگاه ایجاد کنند.

این راهنمای جهانگردی کوهستان به واکنش جهانگرد ها و کوهنوردان خارجی که قبلا به کوه دماوند آمده اند پس از دیدن عکس های این ایگلوها اشاره کرد و گفت: آن ها متعجب شدند. یکی از آن ها پرسید این گوی سبز دیگر چیست، تخم اژدها!؟

ایگلویی که به گفته فدراسیون به یک شرکت جهانگردی اجاره داده شده

او ادامه داد: آقای زارعی ـ رییس فدراسیون کوهنوردی ـ در جلسه یک ماه پیش و بعد از آن در یک مصاحبه تلویزیونی گفته بود که با وجود انتقال قطعات بیشتری به آن ارتفاع، فقط دو ایگلو برپا خواهد شد. اما طبق مشاهدات میدانی کوهنوردان، پشت پناهگاه بارگاه سوم و در شرق سرویس های بهداشتی تازه تاسیس، سکوهای سیمانی جدیدی ایجاد شده که خودش اقدام غیرزیست محیطی به شمار می آید. قطعات ایگلوهای دیگر نیز در منطقهای در کنار کافر دره در جبهه جنوبی کوه دماوند، روی سکوهای بزرگی تلمبار شده است. درحالی که گفته شده بود ایگلوی دیگری برپا نمی شود. باید قطعات اضافی را به پایین کوه منتقل می کردند و یا در بدترین شرایط آن بالا انبار می شد.

وی بیان نمود: شاید الان رییس فدراسیون با ایجاد سازه های بیشتر مخالف باشد، چه تضمینی وجود دارد که رییس بعدی فدراسیون هم مقاومت و مخالفت کند.

قربانی اضافه کرد: منطق ایجاد پناهگاهی مجزا برای امداد و نجات نیز زیر سوال است. آن سازه با ساختاری که دارد نهایت تا سه چهار سال قابل استفاده باشد، با این وصف می شد به الگوهای پایدار و زیست محیطی فکر شود. کما این که می شد یکی از اتاق های بارگاه سوم را برای گروه امداد و نجات تجهیز کرد. به ویژه آن که این ایگلوهای فلزی در آن ارتفاع و با آب و هوایی که کوه دماوند دارد، مدت کمی از سال قابل استفاده است.

این راهنمای کوهستان سپس به مصوبه هیات رییسه فدراسیون کوهنوردی در سال 88 اشاره کرد که طبق اظهارات رییس کمیته پناهگاه ها مستند به همان مصوبه، ساخت هرگونه جانپاه و پناهگاه در عرصه های کوهستانی را ممنوع کرده است، اظهار کرد: این مصوبه را خودم ندیدم اما رییس کمیته پناهگاه ها در همان جلسه به آن اشاره کردند. اگر چنین مصوبه ای وجود دارد چرا پناهگاه جدیدی ایجاد شده است. آیا فدراسیون برای اضافه کردن آن از نهادهای مربوطه مثل محیط زیست و میراث فرهنگی مجوز گرفته است، مخصوصا آن که ساخت و ساز در یک اثر ملی و طبیعی ممنوع است. آن زمان که پناهگاه بارگاه سوم را در ارتفاع بالای 4200 متری ساختند به خاطر هزینه های جانی و مالی بود. آن تفکر به دو دهه قبل تعلق دارد، الان باید تفکرات پایدارتری داشته باشیم و اثرات انسانی را در آن محیط کم کنیم نه اینکه تخریب را بیشتر کنیم و تصمیماتی مغایر با اصول زیست محیطی بگیریم.

وی اضافه کرد: ایگلوهایی که درحال ساخت است شاید به اسم سازهٔ موقت باشد اما جابه جا کردن آن با توجه به مصالحی که هنگام استقرار استفاده شده، نیازمند هزینه هنگفت و کار زیاد است. به اضافه این که مصالح ناسازگار به محیط کوهستان وارد شده و همانجا هم خواهد ماند. دیگر به این سازه موقت نمی گویند.

ایگلوی درحال ساخت. این عکس هفته گذشته ثبت شده است

قربانی گفت: ما از فدراسیون کوهنوردی توقع داریم همانطور که چندی پیش جان پناهی که خودسرانه در کوه توچال به عنوان یک اثر طبیعی ساخته شده بود را تخریب کرد و یا با ساخت و ساز در قله توچال مخالفت کرد درباره دماوند هم تصمیات بهتری بگیرد. حتی اگر تفکر بر این است که از ظرفیت جهانگردی کوه دماوند باید بیشتر استفاده شود و این کوه میزبان جهانگردان و کوهنوردان خارجی بیشتری باشد باید برنامه ای مطابق با کوهنوردی مسؤولانه و پایدار داشته باشند.

او با انتقاد به تعداد متولیان کوه دماوند، اضافه کرد: دماوند صدتا صاحب و متولی دارد که هیچ کدام درایت و مدیریت درستی برای حفاظت از آن ندارد. این کوه با مسائل مختلفی از چرای بی رویه دام تا حضور پرجمعیت جهانگردان و کوهنوردان، برداشتهای بی رویه و معدن کاری روبرو است. دماوند باید یک متولی و تصمیم گیرنده داشت باشد که بین بخش های دیگر همگرایی ایجاد کند و نظارت جدی و مستمر داشته باشد. تصمیم هایی بگیرد که در راستای حفاظت و حمایت از این میراث طبیعی باشد.

این راهنمای کوهستان ازدحام جمعیت جهانگردان و کوهنوردان در کوه دماوند را ناشی از نبود مدیریت هدفمند و پایدار دانست و اظهار کرد: ظرفیت ورود به این کوه باید کنترل شود. نمیتوان امکانات را بیشتر کرد، مهمانپذیر ساخت و نیروی بیشتر مستقر کرد و بعد گفت دماوند معضل زباله و مصدوم پذیری دارد. وقتی ظرفیت پذیرش را در قله بالا می برند طبیعی است که مشکل پیش آید. نگاهی در فدراسیون کوهنوردی حاکم است که می گوید وقتی کوهنورد و جهانگرد می آید نمیتوان. خدمات نداد و یا درهای پناهگاه ها را بست. ما از فدراسیون انتظار بیشتری داریم، باید توان و انگیزه را در هماهنگی با دیگر بخش ها، روی معین ظرفیت مناطق کوهستانی بگذارد.

قربانی به تصاویری که از ازدحام جمعیت کوهنوردان در قله دماوند در تابستان امسال منتشر شد، اشاره کرد و اضافه کرد: در سال هایی که ویروس کرونا وجود نداشت، جمعیتی بیشتر از این به قله می رفت، ولی امسال این موضوع بیشتر رسانه ای شد. دماوند حتی تحمل همزمان و روزانه دو سه هزار نفر کوهنورد را ندارد. این تفکر درست نیست چون کوهنورد و جهانگرد وجود دارد باید خدمات بیشتری را ایجاد کرد. تخریب دماوند به خاطر همین تفکر و جمعیت زیاد، سریع تر شده است.

تخریب در ارتفاع بالای 4200 متری دماوند. این عکس هفته گذشته ثبت شده است

وبلاگ خرید: وبلاگ خرید | این سیستم پیشرفته وبلاگدهی برای فروشگاه های اینترنتی است